Στεφανιαία νόσος

Για την πρόληψη της στεφανιαίας νόσου ο υγιής τρόπος ζωής έχει μεγάλη σημασία.

​

Συμπτώματα

 

Εάν οι στεφανιαίες αρτηρίες στενεύουν, δεν μπορούν να παρέχουν αρκετό αίμα, ειδικά κατά τη διάρκεια της άσκησης, όταν οι ανάγκες είναι αυξημένες. Στην αρχή, η μειωμένη ροή αίματος (ισχαιμία) δεν προκαλεί συμπτώματα στεφανιαίας νόσου. Ωστόσο, καθώς η πλάκα συνεχίζει να μεγαλώνει στις στεφανιαίες αρτηρίες, μπορεί να εμφανιστούν και συμπτώματα στεφανιαίας νόσου όπως:

​

• Πόνος στο στήθος (στηθάγχη). Εμφανίζεται ως πίεση ή σφίξιμο στο στήθος. Αυτός ο πόνος που αναφέρεται ως στηθάγχη, συνήθως εμφανίζεται στη μέση ή την αριστερή πλευρά του στήθους. Η στηθάγχη πυροδοτείται γενικά από σωματικό ή συναισθηματικό στρες. Ο πόνος συνήθως εξαφανίζεται μέσα σε λίγα λεπτά αφού σταματήσει η άσκηση. Σε μερικούς ανθρώπους, ο πόνος μπορεί να είναι διαξιφιστικός, ή να επεκταθεί προς το λαιμό, στο χέρι ή στην πλάτη.

• Δυσκολία στην αναπνοή. Εάν η καρδιά δεν μπορεί να αντλήσει αρκετό αίμα για να καλύψει τις ανάγκες του σώματος, τότε μπορεί να προκαλέσει δύσπνοια ή υπερβολική κόπωση στην άσκηση.

• Έμφραγμα. Μια αποφραγμένη στεφανιαία αρτηρία θα προκαλέσει καρδιακή προσβολή ή έμφραγμα. Το έμφραγμα είναι μη αναστρέψιμη νέκρωση του μυοκαρδίου. Τα κλασικά σημεία και τα συμπτώματα περιλαμβάνουν την πίεση στο στήθος, τον πόνο στον ώμο ή το βραχίονα και μερικές φορές δύσπνοια ή εφίδρωση.

 

Αιτίες

 

Η στεφανιαία νόσο θεωρείται ότι αρχίζει από βλάβη στο τοίχωμα της στεφανιαίας αρτηρίας και μερικές φορές από την παιδική ηλικία. Η βλάβη μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως:

 

• Κάπνισμα

• Υψηλή πίεση του αίματος

• Υψηλή χοληστερίνη

• Διαβήτης

• Καθιστική ζωή

 

Μόλις το εσωτερικό τοίχωμα μιας αρτηρίας υποστεί βλάβη, στο σημείο αυτό τείνει να δημιουργηθεί το αθήρωμα σε μια διαδικασία που ονομάζεται αθηροσκλήρωση. Εάν η επιφάνεια της πλάκας σπάσει, τα αιμοπετάλια συσσωρεύονται στην περιοχή προσπαθώντας να αποκαταστήσουν την βλάβη. Αυτή η συσσώρευση, μπορεί να εμποδίσει όμως την ροη αίματος, οδηγώντας σε έμφραγμα.

 

Παράγοντες κινδύνου

 

Οι παράγοντες κινδύνου για τη στεφανιαία νόσο περιλαμβάνουν:

 

Ηλικία. Κατά την τρίτη ηλικία αυξάνει ο κίνδυνος βλάβης αρτηριών.

​

Φύλο. Οι άνδρες γενικά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο νόσου της στεφανιαίας αρτηρίας. Ωστόσο, ο κίνδυνος για τις γυναίκες αυξάνεται μετά την εμμηνόπαυση.

​

Οικογενειακό ιστορικό. Ένα οικογενειακό ιστορικό καρδιακών παθήσεων συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, ειδικά σε σχετικά νεαρή ηλικία. Ο κίνδυνος είναι υψηλότερος αν πατέρας ή αδελφός είχε διαγνωστεί με στεφανιαία νόσο πριν από την ηλικία των 55 ετών ή εάν η μητέρα ή η αδελφή σας το ανέπτυξαν πριν από την ηλικία των 65 ετών.

​

Κάπνισμα. Οι άνθρωποι που καπνίζουν, έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Η έκθεση άλλων σε παθητικό κάπνισμα αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.

​

Υπέρταση. Η ανεξέλεγκτη υψηλή αρτηριακή πίεση, μπορεί να οδηγήσει σε σκλήρυνση και πάχυνση των αρτηριών, στενεύοντας τον αυλό μέσω του οποίου περνάει το αίμα

​

Δυσλιπιδαιμία. Τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο σχηματισμού πλάκας και αθηροσκλήρωσης. Η δυσλιπιδαιμία αποτελείται από υψηλά επίπεδά χοληστερίνης, από υψηλά  επίπεδα LDL (γνωστή ως «κακή» χοληστερίνη) ή από χαμηλά επίπεδα HDL (γνωστή ως "καλή" χοληστερίνη) .

​

Διαβήτης. Ο διαβήτης συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου. Ο διαβήτης τύπου 2 και η στεφανιαία νόσος, μοιράζονται παρόμοιους παράγοντες κινδύνου, όπως η παχυσαρκία και η υψηλή αρτηριακή πίεση.

​

Το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία. Το υπερβολικό βάρος συνήθως επιδεινώνει άλλους παράγοντες κινδύνου.

​

Καθιστική ζωή. Η έλλειψη άσκησης, συνδέεται επίσης με τη στεφανιαία νόσο και με ορισμένους από τους παράγοντες κινδύνου της.

​

Άγχος. Το άγχος στη ζωή, μπορεί να βλάψει τις αρτηρίες και να επιδεινώσει άλλους παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο.

​

Ανθυγιεινή διατροφή. Τρώγοντας πολύ τρόφιμα που έχουν υψηλές ποσότητες κορεσμένων λιπαρών, αλάτι και ζάχαρη, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο της στεφανιαίας αρτηρίας.

 

Οι παράγοντες κινδύνου, συχνά εμφανίζονται μαζί και μπορεί να προκαλέσουν ο ένας τον άλλον, όπως η παχυσαρκία που οδηγεί στον διαβήτη τύπου 2 και την υπέρταση. Εάν παρουσιάζονται μαζί οι παράγοντες κίνδυνου τότε ο ασθενής τίθεται σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου. Για παράδειγμα το μεταβολικό σύνδρομο (μια κατάσταση που συμπεριλαμβάνει υψηλά τριγλυκερίδια, υπέρταση, χαμηλή HDL ("καλή" χοληστερίνη), αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης και περίσσεια σωματικού λίπους γύρω από τη μέση) αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.

 

Μερικές φορές, η στεφανιαία νόσος αναπτύσσεται χωρίς τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου. Οι ερευνητές συνεχίζουν να μελετούν για άλλους πιθανούς παράγοντες όπως:

 

Άπνοια ύπνου. Αυτή η διαταραχή, κάνει τον ασθενή να σταματάει περιοδικά να αναπνέει κατά την διάρκεια του ύπνου, δημιουργώντας ξαφνικές πτώσεις στα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα. Αυτό προκαλεί  υπέρταση και πιθανώς οδηγεί σε στεφανιαία νόσο.

Υψηλής ευαισθησίας C-αντιδρώσα πρωτεΐνη. Η υψηλής ευαισθησίας C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (hs-CRP) είναι μια φυσιολογική πρωτεΐνη που εμφανίζεται σε υψηλότερες ποσότητες όταν υπάρχει φλεγμονή κάπου στον οργανισμό. Τα υψηλά επίπεδα hs-CRP μπορεί να αποτελούν παράγοντα κινδύνου για καρδιακές παθήσεις. Θεωρείται ότι καθώς οι στεφανιαίες αρτηρίες στενεύουν θα υπάρχει αυξημένο hs-CRP στο αίμα.

Υψηλά τριγλυκερίδια. Είναι ένας τύπος λιπιδίου στο αίμα. Τα υψηλά επίπεδα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου ειδικά στις γυναίκες.

Ομοκυστεΐνη. Η ομοκυστεΐνη είναι ένα αμινοξύ που χρησιμοποιεί το σώμα για να παράγει πρωτεΐνες, να δημιουργεί και να διατηρεί ιστούς. Ωστόσο τα υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.

Προεκλαμψία. Αυτή η κατάσταση, που μπορεί να αναπτυχθεί στις γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, προκαλεί υπέρταση και αυξημένη αποβολή πρωτεϊνών στα ούρα. Θεωρείται ότι μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερο κίνδυνο καρδιακής νόσου αργότερα στη ζωή.

Χρόνιος αλκοολισμός. Η σημαντική χρήση αλκοόλ, μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην καρδιά. Μπορεί επίσης, να επιδεινώσει και άλλους παράγοντες κινδύνου της στεφανιαίας νόσου.

Αυτοάνοσα νοσήματα. Συνθήκες όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο λύκος (και άλλες φλεγμονώδεις ρευματολογικές παθήσεις) έχουν αυξημένο κίνδυνο αθηροσκλήρωσης.

 

Επιπλοκές

 

Η στεφανιαία νόσος μπορεί να οδηγήσει σε:

​

• Στηθάγχη. Εάν οι στεφανιαίες αρτηρίες στενεύουν, η καρδιά δεν λαμβάνει αρκετό αίμα ειδικά όταν η ζήτηση είναι μεγαλύτερη, κατά τη διάρκεια της αυξημένης σωματικής δραστηριότητας. Αυτό προκαλεί στηθάγχη ή δύσπνοια.

• Έμφραγμα. Εάν υπάρχει απόφραξη κάποιας αρτηρίας, αυτό μπορεί να προκαλέσει έμφραγμα. Η μειωμένη ροή αίματος προς την καρδιά θα βλάψει τον καρδιακό μυ. Η έκταση της βλάβης εξαρτάται από το πόσο γρήγορα λαμβάνει ο ασθενής θεραπεία.

• Καρδιακή ανεπάρκεια. Αν ένα μέρος της καρδιάς, για μεγάλο χρονικό διάστημα στερείται οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών λόγω ισχαιμίας, ή εάν η καρδιά έχει υποστεί σοβαρή βλάβη από έμφραγμα, τότε αυτή αδυνατεί να αντλήσει αρκετό αίμα στο σώμα. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως καρδιακή ανεπάρκεια.

• Αρρυθμίες. Ανεπαρκής παροχή αίματος στην καρδιά ή βλάβη στον καρδιακό ιστό, μπορεί να επηρεάσει τις ηλεκτρικές δραστηριότητες της καρδιάς, προκαλώντας διάφορες αρρυθμίες.

 

Πρόληψη

 

Ο ίδιος τρόπος ζωής που βοηθά στην αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη η την εξέλιξή της. Η εφαρμογή ενός υγιεινού τρόπου ζωής μπορεί να βοηθήσει να παραμείνουν οι αρτηρίες ελεύθερες από πλάκα. Για την βελτίωση της υγείας της καρδιάς βοηθούν: 

​

• Η διακοπή του καπνίσματος

• Ο έλεγχος της υπέρτασης, της χοληστερίνης και του διαβήτη

• Η διατήρηση σωματικής δραστηριότητας

• Η δίαιτα με λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως, πλούσια σε φρούτα, χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, χαμηλής περιεκτικότητας σε άλατα, ,

• Η απώλεια περιττού βάρους

• Η μείωση του άγχος

 

Διάγνωση

 

Ο γιατρός μετα το ιατρικό ιστορικό, την κλινική εξέταση, τις συνήθεις εξετάσεις αίματος μπορεί να προτείνει μία ή περισσότερες διαγνωστικές εξετάσεις όπως:

​

Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ). Ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς και συχνά αποκαλύπτει στοιχεία για ένα προηγούμενο έμφραγμα ή για αυτό που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί παρακολούθηση με Holter ρυθμού. Το Holter αυτό είναι μια φορητή συσκευή παρακολούθησης ηλεκτροκαρδιογραφήματος για 24 ώρες καθώς ο ασθενής κάνει τις κανονικές δραστηριότητες του. Ορισμένες ανωμαλίες μπορεί να υποδεικνύουν ισχαιμία στην καρδιά.

​

Υπερηχογράφημα. Αυτό χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για την παραγωγή εικόνων της καρδιάς. Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέτασης ο γιατρός μπορεί να διαπιστώσει εάν όλα τα τμήματα του μυοκαρδίου συμβάλλουν κανονικά στο έργο της καρδιάς. Περιοχές του μυοκαρδίου που κινούνται ασθενώς έχουν υποστεί βλάβη από έμφραγμα ή υφίστανται ισχαιμία. Αυτό μπορεί να υποδεικνύει στεφανιαία νόσο.

​

Τεστ κοπώσεως. Εάν τα συμπτώματα εμφανίζονται συχνότερα κατά τη διάρκεια της άσκησης μπορεί να χρειαστεί να γίνει το τεστ κοπώσεως. Κατά τη εξέταση αυτή ο ασθενής περπατάει σε ένα διάδρομο ενώ παρακολουθείται από ΗΚΓ. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθεί φάρμακο όταν ο ασθενής δεν είναι σε θέση να περπατήσει στον διάδρομο. Μερικές φορές αυτή η δοκιμασία γίνεται χρησιμοποιώντας ηχοκαρδιογράφημα ή μαγνητική τομογραφία ή το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου.

​

Στεφανιαιογραφία. Για να διαπιστωθούν οι στενώσεις στις αρτηρίες θα χρειαστεί η ένεση μιας σκιαγραφικής ουσίας στις στεφανιαίες αρτηρίες. Αυτό είναι γνωστό ως στεφανιαιογραφία. Η σκιαγραφική ουσία χορηγείται μέσω ενός ειδικού καθετήρα ο οποίος οδηγείται στην καρδιά. Η στεφανιαιογραφία αποτελεί όχι μόνο διαγνωστικό μέσο αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να έχει και επεμβατικό χαρακτήρα για την αντιμετώπιση της νόσου.

​

Αξονική στεφανιαιογραφία. Αυτή μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό να δει το ασβέστιο στις αρτηρίες. Εάν παρουσιαστεί στην εξέταση σημαντική ποσότητα ασβεστίου τότε η στεφανιαία νόσο είναι πιθανή. Αυτή η εξέταση όμως δεν παρέχει δυνατότητες επέμβασης παρά μόνο διάγνωσης της στεφανιαίας νόσου.

 

Θεραπεία

​

Η θεραπεία για τη στεφανιαία νόσο περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής και εάν είναι απαραίτητο φάρμακα καθώς και ορισμένες επεμβατικές θεραπείες.

 

Αλλαγή τρόπου ζωής

​

Η αλλαγή τρόπου ζωής μπορεί συνιστά τα εξής:

​

• Διακοπή καπνίσματος.

• Υγιεινή διατροφή.

• Τακτική άσκηση.

• Μείωση περιττού βάρους.

• Αποφυγή του άγχους.

• Φαρμακευτική αγωγή

​

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα φάρμακα για τη θεραπεία της στεφανιαίας νόσου που συμπεριλαμβάνουν:

​

• Φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερίνη. Με τη μείωση της χοληστερίνης στο αίμα και ειδικά του LDL αυτά τα φάρμακα μειώνουν το πρωτογενές υλικό που δημιουργεί την πλάκα στις στεφανιαίες αρτηρίες.

• Ασπιρίνη. Αυτή μπορεί να μειώσει την τάση του αίματος να πήξει, πράγμα που μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του θρόμβου συνεπώς της απόφραξης των στεφανιαίων αρτηριών.

• Εάν υπάρχει ιστορικο εμφράγματος η ασπιρίνη μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη μελλοντικών εμφραγμάτων.

• Βήτα αναστολείς. Αυτά τα φάρμακα επιβραδύνουν τον καρδιακό ρυθμό και μειώνουν την αρτηριακή πίεση, γεγονός που μειώνει τη ζήτηση οξυγόνου από την καρδιά. Εάν υπάρχει ιστορικο εμφράγματος οι βήτα αναστολείς μειώνουν τον κίνδυνο μελλοντικών επεισοδίων.

• Αναστολείς διαύλων ασβεστίου. Αυτά τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση των συμπτωμάτων του πόνου στο στήθος αλλά και στην ρύθμιση της υπέρτασης.

• Νιτρώδη. Τα δισκία, τα σπρέι και τα αυτοκόλλητα νιτρογλυκερίνης μπορούν να ελέγχουν την στηθάγχη μέσω την διαστολής των στεφανιαίων αρτηριών και τη μείωση της ζήτησης αίματος από την καρδιά.

• Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (ACE) και αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτασίνης II (ARBs). Αυτά τα παρόμοια φάρμακα ρυθμίζουν την υπέρταση.

 

Επέμβαση επαναιμάτωσης:

​

• Αγγειοπλαστική αρτηριών. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει την τοποθέτηση stent στο σημείο που είναι η στένωση με σκοπό την διάνοιξη της και την αποκατάσταση της ροής του αίματος.

• Αορτοστεφανιαία παράκαμψη η bypass. Αυτό αποτελεί την χειρουργική επέμβαση οπού η στενώσεις παρακάμπτονται μέσω μοσχευμάτων ούτως ώστε η καρδιά να μπορεί να δέχεται περισσότερο αίμα. Η χειρουργική επέμβαση συνήθως είναι μια επιλογή για τους ασθενείς με πολλές στενωτικές αρτηρίες.

 

Επιλογές θεραπείας

​

Οι επιλογή θεραπείας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως:

 

• Η έκταση και η σοβαρότητα της στεφανιαίας αρτηρίας

• Τα συμπτώματα όπως ο πόνος στο στήθος και δύσπνοια

• Ο βαθμός της καρδιακής δυσλειτουργίας

• Περιπτώσεις όπως οξύ έμφραγμα, προγενέστερο εγκεφαλικό επεισόδιο, διαβήτη, περιφερική αρτηριοπάθεια.

 

Για μερικούς ανθρώπους, τα φάρμακα και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να είναι η θεραπεία επιλογής.

Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να συνιστάται αγγειοπλαστική για το άνοιγμα των στενών αρτηριών. Ειδικά η αγγειοπλαστική συνιστάται αν κάποιος έχει στηθάγχη που δεν ανταποκρίνεται στην φαρμακευτική θεραπεία και στις αλλαγές στον τρόπο ζωής.

​

Εάν οι αρτηρίες είναι στενωτικές σε πολλαπλά σημεία, ή η αριστερή κύρια στεφανιαία αρτηρία έχει στενέψει, τότε η καλύτερη επιλογή μπορεί να είναι το χειρουργείο. Οι μελέτες δείχνουν ότι η αορτοστεφανιαία παράκαμψη είναι η πιο κατάλληλη επιλογή εάν έχουν προσβληθεί πολλές αρτηρίες σε ασθενή με διαβήτη.

​

Κατά τη χειρουργική επέμβαση χρησιμοποιούνται μοσχεύματα από  το θωρακικό τοίχωμα ή το πόδι και τοποθετούνται περιφερικότερα της στένωσης. Αυτό επιτρέπει στο αίμα να παρακάμψει την απόφραξη η την στένωση και έτσι να αυξάνεται η παροχή του στον καρδιακό μυ.